Tek sayıyı arıyorsun: 1 m³ C25 beton için çimento kaç kilo? Kısa cevap: çoğu şantiyede 300-360 kg/m³ aralığında. Ama karışım tasarımına, su/çimento oranına, kıvama (slump), agrega ve çevresel sınıfa göre bu rakam aşağı-yukarı oynar. Burada havada kalan laflar yok; TS EN 206 mantığına yaslanan basit bir formül, pratik aralıklar ve gerçek şantiye senaryoları var. Okuduğunda, tek bir telefonla veya not defterinle kendi işin için doğru değeri çıkarabileceksin.
- TL;DR / Özet
- 1 m³ C25 beton için tipik çimento: 300-360 kg (S3/S4 slump, pompalanabilir karışımlar için çoğunlukla 320-360 kg).
- Hızlı formül: Çimento (kg/m³) = Su (kg/m³) / (w/c). C25 için w/c genelde 0,50-0,60 bandında.
- Su ihtiyacı, kıvam ve agrega tane boyutuna göre ~165-200 kg/m³. Akışkanlaştırıcı varsa su daha düşük olur.
- Deniz etkisi, don-çöz gibi zorlu sınıflarda w/c düşer; çimento artar (380-450 kg/m³ görülebilir).
- Standartlar: TS EN 206 (Türkiye eki), karışım tasarımında referans. Uymak şart; şüphede tesise danış.
C25 için hızlı cevap, kurallar ve formül
Şantiyede sorduğun soru basit: C25 betonda kaç kg çimento var? Cevap tek bir sabit sayı değil, çünkü betonun gücünü asıl belirleyen şey çimento miktarı değil, su/çimento (w/c) oranıdır. Aynı C25’e iki farklı yoldan ulaşılabilir: ya suyu düşürüp akışkanlaştırıcı ile kıvamı korursun (daha az su, daha az çimento), ya suyu yüksek tutarsın ama o zaman w/c artacağı için daha fazla çimento gerekir. İşin özü şu iki cümlede:
1) Dayanım ≈ w/c ile ilişkilidir (TS EN 206 ve ACI 211.1 yaklaşımı). 2) Karışımın işlenebilirliği (slump) ve pompa hattından geçişi için yeterli macun (çimento + ince malzeme) gerekir.
Hızlı formül (işe yarayan cep kılavuzu):
- Çimento (kg/m³) = Su (kg/m³) / (w/c)
- Su (kg/m³): S2-S4 kıvam ve 16-22 mm Dmaks için genelde 165-200 arası. Akışkanlaştırıcı varsa 165-180; yoksa 180-200
- C25 için w/c çoğu işte 0,50-0,60 aralığında. Pompalanabilir S3-S4 kıvamda pratik hedef: 0,53-0,58
Bu basit formülle şunu görürsün: Su 180 kg/m³ ve w/c 0,55 ise çimento ≈ 180/0,55 ≈ 327 kg/m³. Su 200 kg/m³ ve w/c 0,55 ise ≈ 364 kg/m³. Su 165 kg/m³ ve w/c 0,55 ise ≈ 300 kg/m³. Hepsi C25 olabilir; farkı yaratan kimyasal katkı, agrega, kıvam hedefi ve kür koşullarıdır.
TS EN 206 ne diyor? Karışım tasarımında tek başına bir “C25 = X kg çimento” ezberi vermez. Bunun yerine:
- Maruz kalma sınıfına (XC, XS, XF, XA… vb.) göre maksimum w/c ve minimum bağlayıcı miktarı sınırları koyar.
- Yerel ek (Türkiye eki) ve beton santralinin tecrübesi dozajı belirler.
Şantiyede gerçek dünya aralıkları (2025 Türkiye piyasasında, tipik malzeme ve S3 kıvam varsayımı):
- İç ortam/temel radye, pompa ile döküm: 320-360 kg/m³
- Bahçe döşemesi, el arabası/direkt şut, S2-S3: 280-330 kg/m³
- Kıyı/tuza maruz eleman (XS1-XS3) - düşük w/c şartı: 360-440 kg/m³
- Don-çöz çevrimi (XF sınıfları): sıklıkla 360+ kg/m³
Şunu unutma: Bu aralıklar “işlevsel” ve “pompalanabilirlik” şartına göre sahada karşılaşılan değerlerdir. Projendeki gerçek sayı, agrega gradasyonu, çimento tipi (CEM II/B-L, CEM II/A-S vb.), mineral katkılar (uçucu kül, cüruf, kireçtaşı unu) ve katkı dozajına göre değişir.
| Senaryo | Kıvam (slump) | w/c | Su (kg/m³) | Çimento (kg/m³) | Not |
|---|---|---|---|---|---|
| Pompalı döküm, iç perde | S3 (~120-160 mm) | 0,55 | 180 | ≈ 327 | Akışkanlaştırıcı ile stabil S3 |
| El ile serim, bahçe betonu | S2-S3 (80-140 mm) | 0,55 | 200 | ≈ 364 | Katkı sınırlı; su biraz yüksek |
| Kıyı yapısı, tuz etkisi (XS2) | S3 | 0,45 | 200 | ≈ 444 | Düşük w/c zorunlu; çimento yükselir |
Şaşırtıcı gelebilir: Aynı S3 kıvamda çimento 327’den 444’e çıkabiliyor. Nedeni apaçık: maruz kalma sınıfı w/c’yi sınırlıyor. w/c düştükçe aynı işlenebilirlik için ya suyu düşürüp katkıyı artırırsın ya da çimentoyu yükseltirsin. Bütçeyi de doğrudan etkiler.
Adım adım: Kendi işin için doğru çimentoyu hesapla
Bu bölüm “pratik reçete”. Şantiyede, ofiste, hatta akşam mutfak masasında bile yapılır. Ben de Leyla ile evin bahçesinde küçük bir yürüyüş yolu dökerken aynı adımları kullandım. C25 hedefledik, komşunun hortumla su eklemesini kibarca engelledik, iş bitti.
Maruz kalma sınıfını seç (TS EN 206). İç mekân kuruysa çoğunlukla XC1-XC2 bandı; dış mekân ve ıslak-kuru döngü XC3-XC4; deniz etkisi XS; don-çöz XF. Proje notunu veya mühendisini ara, emin ol.
Hedef slump’ı belirle. Pompa mı kullanacaksın? S3-S4 genellikle güvenli. El ile serimde S2-S3 yetebilir. Kalıp yoğun donatılıysa S4 iyi fikir.
Maksimum agrega boyutunu (Dmaks) ve gradasyonu gözden geçir. Pompada 16-22 mm yaygın. İnce agrega oranı düşükse aynı kıvam için su/çimento artabilir.
Kimyasal katkıyı planla. Orta-üst seviye akışkanlaştırıcı (PCE tabanlı) suyu 10-25% düşürür. Bu, aynı w/c ile çimentoyu azaltmana yarar.
Su ihtiyacını seç. Basit kural: S3 ve 16-22 mm Dmaks için akışkanlaştırıcıyla 165-180 kg/m³; katkısız 180-200 kg/m³. Donatı yoğun ve S4 istersen, katkı şart.
w/c’yi maruz kalma ve hedef dayanım için ayarla. C25’te genelde 0,50-0,60. XS/XD gibi agresif sınıflarda ≤0,45 isteyebilir.
Formülü uygula: Çimento = Su / (w/c). Sonucu 10’ar kg’lık adımlarla yuvarla; santralin reçetesiyle karşılaştır.
Pompalama ve yüzey bitişi için macun yeterli mi? Çok düşük çimento ve düşük ince malzeme pompada tıkar; çok yüksek çimento büzülmeyi artırır. Santralin pompa tecrübesini dinle.
Üç net örnek:
Örnek 1 - İç perde, pompalı, S3, C25, Dmaks 16 mm, PCE katkı: Su 175 kg/m³, w/c 0,55 → Çimento ≈ 175/0,55 ≈ 318 kg/m³. Pompada güvenlik için 330 kg/m³ gibi ayarlanır. Bu, çoğu şehir içi şantiyede standarttır.
Örnek 2 - Bahçe yürüyüş yolu, el serimi, S2-S3, katkı sınırlı: Su 195 kg/m³, w/c 0,55 → Çimento ≈ 355 kg/m³. Vibratör yoksa işlenebilirlik için biraz daha çimento eklenebilir; ama suyu değil, mümkünse katkıyı arttır.
Örnek 3 - Kıyı yakınında istinat, XS2, S3, PCE katkı: Proje w/c ≤ 0,45 istiyor. Su 180 kg/m³ → Çimento ≈ 180/0,45 ≈ 400 kg/m³. Bütçe artar ama dayanım ve dayanıklılık için gerekli.
Hacim hesabı: Toplam hacim × (kg/m³) = toplam çimento. Örneğin 25 m³ C25 için 330 kg/m³ hedeflenirse 25 × 330 = 8.250 kg, yani 50 kg’lık torbadan 165 torba. Hazır beton alıyorsan torba hesabı yapmana gerek yok, ama maliyet farkını hızlıca görürsün.
Fiyat etkisi nasıl? Çimento, m³ maliyetinin en oynak kalemlerinden. 300 kg/m³ ile 360 kg/m³ arası 60 kg fark var; bu doğrudan çimento maliyetine yansır. Ama yanlış yerden kısmak başına bela açar: suyu artırıp çimentoyu düşürmek ilk hafta işleri kolaylaştırır, aylar sonra çatlak, tozuma ve düşük dayanım olarak geri döner.
Standart ve kaynak notu: Tasarım yaklaşımında TS EN 206 (Türkiye uygulaması) ana referanstır. Su/çimento ve dayanım ilişkisini kurarken sahada ACI 211.1’deki su ihtiyacı tablolarından esinlenen değerler pratikte kullanılır. Yerel agrega ve çimento tipleri bu tabloları değiştirir; bu yüzden en doğrusu, bölgenin deneyimli santraliyle teyit etmektir.
Kontrol listesi, mini-SSS, çabuk çözümler
Hızlı kontrol listesi (dökümden 24 saat önce):
- Maruz kalma sınıfı net mi? (XC, XS, XD, XF…)
- Hedef slump seçildi mi? (S2/S3/S4)
- Dmaks ve gradasyon uygun mu? Pompa için 16-22 mm güvenli.
- Katkı tipi ve dozajı santralle yazılı teyit edildi mi?
- w/c hedef aralığı ve çimento kg/m³ değeri sipariş fişine yazıldı mı?
- Şantiyede su eklenmeyecek; gerekirse katkı talep edilecek: Ekip bilgilendirildi mi?
- Kür planı hazır mı? İlk 7 gün nemli kür ya da kür bileşiği var mı?
Çimento torbası hesabı (pratik çizelge, 50 kg torbaya göre):
- 300 kg/m³ → 6 torba
- 320 kg/m³ → 6,4 torba
- 340 kg/m³ → 6,8 torba
- 360 kg/m³ → 7,2 torba
- 400 kg/m³ → 8 torba
Pro ipuçları (uzun denemelerin süzgeci):
- Su ekleme refleksini kır: İşlenebilirlik için akışkanlaştırıcı iste. Aynı kıvamda daha düşük w/c ile daha güvenli dayanım.
- Pompada macun kritik: Çok düşük çimento ve düşük ince agrega, sürtünmeyi artırır ve tıkanma riski doğurur. Santral, ince malzeme/çimento dengesini bilir.
- Sıcak hava = hızlı priz. Retarder (geciktirici) katkı, yüzeyde yanık ve soğuk derz riskini düşürür.
- Yüksek çimento = yüksek büzülme. Gereksiz yere 380-420 kg/m³’e çıkmak plastik rötre çatlağı riskini artırır.
- Kür, dayanımın yarısı: C25 reçetesini mükemmel kursan da kötü kürle C20’ye düşürebilirsin.
Mini-SSS:
C25 ile C25/30 aynı mı? Sahada “C25” dendiğinde genelde C25/30 (silindir 25 MPa, küp 30 MPa) kastedilir. Fişte nasıl geçtiğine bak.
Uçucu kül/cüruf varsa çimento kg/m³ artar mı azalır mı? Bağlayıcı toplamı benzer kalabilir, fakat erken yaş dayanımı yavaş olabilir. Dayanıklılık için çoğu zaman faydalıdır.
Çimento tipleri (CEM II/A-L vs CEM I) sayıyı değiştirir mi? İşlenebilirlik ve ısı gelişimi değişir; eşit dayanımda küçük oynar. Esas belirleyici yine w/c ve su ihtiyacıdır.
Şantiyede su eklersem ne olur? w/c yükselir, dayanım düşer, tozuma ve çatlak artar. Katkı talep et.
Beton santralinden ne isteyeyim? “C25, S3, Dmax 16-22 mm, w/c ≤ 0,55, akışkanlaştırıcı ile pompalanabilir” gibi net bir not. Eğer XS/XD sınıfı varsa onu da yaz.
Hızlı karar ağacı (kafayı netleştirir):
- Dış ortam ve tuz/don var mı? Evet → w/c’yi düşür, çimenton artacak (≥ 360 kg/m³ olası). Hayır → 300-360 kg/m³ aralığı mantıklı.
- Pompalanacak mı? Evet → S3/S4 + yeterli macun; genelde 320-360 kg/m³. Hayır → 280-340 kg/m³ aralığı çalışır.
- Katkı kullanılacak mı? Evet → aynı kıvamda suyu düşür, çimentoyu optimize et. Hayır → su ihtiyacı yükselir, çimento artar.
Riskler ve nasıl yönetilir:
- Çok düşük çimento (≤ 280 kg/m³) - pompada tıkanma, yüzey tozuma riski. Çözüm: İnce malzemeyi ve/veya katkıyı artır.
- Çok yüksek çimento (≥ 420 kg/m³) - ısı ve rötre artar. Çözüm: Mineral katkı ve doğru kür; gerekmedikçe bu seviyeye çıkma.
- Yetersiz kür - erken çatlaklar. Çözüm: İlk 7 gün nemli tut, kür bileşiği uygula.
Standart ve uygunluk (kaynak işaretleri):
- TS EN 206: Beton - Özellik, performans, üretim ve uygunluk. Dayanıklılık sınıfları, maksimum w/c ve minimum bağlayıcı sınırlarını tarifler.
- ACI 211.1 (tasarım yaklaşımı): Su ihtiyacı ve karışım tasarım prensiplerine dair pratik tablolar; yerel agrega ile kalibre edilir.
Sonraki adımlar / Sorun giderme:
- Ev sahibi/ustabaşı: C25 alacaksan, siparişte “S3, pompalanabilir, w/c ≤ 0,55” notunu yazdır. Döküm günü su ekletme.
- Şantiye şefi: Deneme karışımı iste, 7 ve 28 günlük küp/silindir planla. Üretim fişlerinde su ilavesi takibini zorunlu kıl.
- Beton tesisi: Agrega nemine göre su düzeltmesini otomatik uygula; kıvam sapmasında su değil katkı dozunu ince ayarla.
- Kıyı/soğuk iklim işi: w/c ≤ 0,45 gereksinimlerini proje ekinden netleştir; çimentoyu artırırken termal rötre için döküm dilimlemesi yap.
- Beklenenden düşük slump geldi: Operatöre sahada su ekleme; tesisten ilave akışkanlaştırıcı talep et. 5-7 dakika tamburda çevir, tekrar ölç.
- Basınç dayanımı düşük çıktı: Numune kürünü ve test prosedürünü kontrol et. Reçetede w/c ve su ilavelerini denetle. Gerekirse karışımda su azaltma ve katkı artışıyla revizyon yap.
Bir cümleyle toparlayayım: C25 için “güvenli” çimento bandı çoğu işte 300-360 kg/m³. Ama asıl kilit, doğru w/c ve doğru su miktarı. Formülü cebine koy: Çimento = Su / (w/c). Sonra şantiyenin gerçeklerine göre ayarla. Böylece hem dayanımı, hem pompalanabilirliği, hem de bütçeyi aynı anda tutturursun.
