Çimento ile kireç karışımı, duvar örmek, sıva yapmak veya zemin döşemek gibi inşaat işlemlerinde temel bir beceridir. Ancak birçok kişi, 1 torba çimentoya ne kadar kireç katılması gerektiğini tam olarak bilmiyor. Yanlış oranlar, duvarın çatlamasına, zayıf tutundurmasına veya zamanla tozlaşmasına neden olabilir. Bu yazıda, Türkiye’de yaygın olarak kullanılan standartlara göre 1 torba çimentaya ne kadar kireç eklenmesi gerektiğini, neden bu oranda olması gerektiğini ve uygulamada nelere dikkat edilmesi gerektiğini adım adım anlatıyorum.

1 Torba Çimentoya Ne Kadar Kireç Katılır?

Türkiye’de inşaat sektöründe en çok kullanılan çimento torbası 50 kg’dır. Bu torba için standart kireç oranı, sıva ve duvar örmelerde genellikle 1 torba çimentoya 10-15 kg kireç eklenmesidir. Bu, yaklaşık olarak çimento ağırlığının %20-30’u demektir.

Bu oran, özellikle sıva ve iç duvarlarda kullanılır. Daha güçlü yapılar için (örneğin temel duvarlar veya dış sıvalar) kireç oranı %10’a kadar düşürülebilir. Ancak %30’un üzerinde kireç eklemek, karışımın çok yumuşak ve dayanıksız hale gelmesine neden olur. Kireç, çimentonun sertleşmesini yavaşlatır ve su tutma kapasitesini artırır. Bu da sıvanın daha kolay yayılmasını sağlar, ancak aşırı miktarda kireç, dayanımı ciddi şekilde düşürür.

Neden Kireç Eklenir?

Çimento tek başına çok sert ve kırılgan bir bağlayıcıdır. Su ile karıştırıldığında hızlı sertleşir, ancak yüzeyde çatlaklar oluşabilir. Kireç, bu sorunları giderir:

• Çalışılabilirliği artırır: Kireç, karışımı daha yumuşak ve kolay yayılabilir hale getirir. Sıva yaparken fırça ve spatula ile daha düzgün uygulanır.
• Çatlakları azaltır: Kireç, çimentonun kuruma sırasında oluşan gerilmeleri dengeler. Bu sayede duvarlar daha az çatlar.
• Su tutma kapasitesini artırır: Kireç, suyu daha uzun süre tutar. Bu da çimentonun tamamen hidratasyonunu (sertleşmesini) sağlar ve daha güçlü bir bağ oluşturur.
• Maliyeti düşürür: Kireç, çimentodan daha ucuzdur. Doğru oranda kullanıldığında maliyeti düşürürken kaliteyi korur.

Kireç, özellikle klasik sıvalarda ve eski yapıların onarımında vazgeçilmezdir. Modern çimentoların bazıları kireç içermeyen (Portland çimentosu) olabilir, ancak sıva ve kaplama işlerinde kireç hâlâ en iyi performansı verir.

Kireç Türleri ve Farkları

Kireç, sadece ‘kireç’ demek yeterli değildir. İki temel türü vardır:

• Hava Kireci (Hidratlı Kireç): En çok kullanılan türdür. Suda çözünür, hafif beyaz tozdur. Sıva ve duvar örmelerde kullanılır. 1 torba çimentoya 10-15 kg arası eklenir.
• Hidrolik Kireç: Suyla temas ettiğinde sertleşen bir kireç türüdür. Suyla temas eden yerlerde (duş odaları, banyolar, su kanalları) kullanılır. Ancak bu tür, genellikle özel çimentolarla birlikte kullanılır ve normal sıvalarda tercih edilmez.

Türkiye’de inşaatlarda kullanılan kireçlerin %95’i hidratlı hava kirecidir. Satın alırken paket üzerinde ‘hidratlı kireç’ yazıyor mu diye kontrol edin. ‘Hidrolik kireç’ veya ‘kireç taşı’ gibi ifadeleri dikkate almayın.

Doğru Karışım Nasıl Yapılır?

Yanlış karışım, işin yarısını bozar. İşte doğru adımlar:

1. 1 torba (50 kg) çimentoyu bir karıştırma kabına dökün.
2. 10-15 kg hidratlı kireci üzerine ekleyin. (15 kg, iç duvar sıvaları için idealdir. Dış duvarlar için 10 kg yeterli olabilir.)
3. Kuru malzemeleri en az 5 dakika karıştırın. Kireç ve çimento tamamen homojenleşmelidir.
4. Yavaşça su ekleyin. Önce az su, sonra yavaşça daha fazla. Karışım, peynir peynir gibi kıvamda olmalı. Sıvılaşmamalı, damlamamalı.
5. 20-30 dakika dinlendirin (maturasyon). Bu süre içinde kireç tamamen suyu emer ve karışım daha homojen hale gelir.
6. Tekrar karıştırın ve uygulamaya başlayın.

İşaret: Karışımın kıvamını test etmek için spatula ile bir miktar alıp dik tutun. Eğer düşüyorsa çok sıvı. Eğer kırılıyorsa çok kuru. İdeal olan, yavaşça kayarak düşen, yapışkan ama damlamayan kıvamdır.

Ne Zaman Kireç Kullanılmamalı?

Kireç, her yerde iyi değildir. Aşağıdaki durumlarda kireç eklemek risklidir:

• Dış sıvalar (özellikle yağmurlu bölgelerde): Kireç, suya karşı dayanıksızdır. Dış duvarlarda kireç oranı %10’un altına düşürülmeli veya tamamen çıkarılmalı.
• Banyo ve mutfak sıvaları: Bu alanlarda su direnci çok önemlidir. Sadece çimento ve kum karışımı (1:3) kullanın. Kireç, nemli ortamlarda çatlamaya ve küflenmeye neden olabilir.
• Yüksek dayanım gerektiren betonlar: Temel, kiriş, kolon gibi yapısal elemanlarda kireç eklenmez. Sadece çimento, kum ve çakıl kullanılır.
• Modern kimyasal sıvalar: Üreticilerin önerdiği hazır sıvalar zaten kireç içeriyor olabilir. Ekstra kireç eklemek, ürünün performansını bozabilir.

Yanlış Uygulamalar ve Riskler

Bazı inşaatçılar, daha kolay sıva yapmak için 1 torba çimentoya 20 kg, hatta 25 kg kireç ekler. Bu, sadece kısa vadede kolaylık sağlar. Uzun vadede:

• Sıva 1-2 yıl içinde tozlaşır.
• Duvarlar nem alır ve küflenir.
• Boya üstüne yapışmaz, kabarır.
• Temizlik zorlaşır, çatlaklar artar.

Bu sorunlar, tamir maliyetini 3-5 kat artırır. Kireç eklemek, maliyeti düşürmek için değil, kaliteyi artırmak için yapılır. Ucuzlama, asıl maliyeti artırır.

Profesyoneller Ne Kullanıyor?

Ankara’da 20 yıldır inşaat yapmakla uğraşan bir sıva ustası, bana şöyle demişti: “Ben 1 torba çimentoya 12 kg kireç kullanırım. 10 kg çok sert, 15 kg çok yumuşak olur. 12 kg, ne sert ne de sarsılır. Sıva, 3 gün sonra kurur, 1 hafta sonra taş gibi olur.”

Profesyoneller, kireç oranını sadece çimento miktarına değil, iklim koşullarına, nem oranına ve duvarın kullanım amacına göre ayarlar. Yaz aylarında nem düşükse, biraz daha kireç eklerler. Kış aylarında ise oranı düşürürler.

Özet: 1 Torba Çimentoya Ne Kadar Kireç?

1 torba (50 kg) çimentoya:

• İç duvar sıvaları için: 12-15 kg hidratlı kireç
• Dış duvar sıvaları için: 8-10 kg hidratlı kireç
• Banyo, mutfak, nemli alanlar: Kireç kullanmayın
• Yapısal betonlar: Kireç eklemeyin

Kireç, çimentonun dostudur, rakibi değildir. Doğru oranda kullanıldığında, işin kalitesini katlar, maliyeti düşürür ve ömrünü uzatır. Aşırıya kaçmayın. 15 kg’dan fazla kireç, inşaatın kaderini değiştirebilir.

Sık Sorulan Sorular