6 mm hasır demir, özellikle duvar örme, temel altı betonarme ve duvar donatısı gibi uygulamalarda sıkça tercih edilen bir malzemedir. Küçük çaplı olmasına rağmen, doğru şekilde kullanıldığında yapıların kırılma dayanımını önemli ölçüde artırır. Pazarlarda ‘6 lık hasır demir’ diye anılan bu ürün, birçok inşaatçı tarafından kolaylıkla bulunur ama yanlış ölçü ve kullanım bilgisi nedeniyle sıkça hata yapılıyor. Bu yazıda, 6 mm hasır demirin gerçek ölçüleri, ağ boyutları, ağırlığı, kullanım alanları ve satın alırken dikkat edilmesi gerekenler adım adım anlatılıyor.
6 mm Hasır Demirin Gerçek Ölçüleri Nelerdir?
‘6 lık’ ifadesi, hasır demirin çapını ifade eder. Bu, her bir telin çapının 6 mm olduğunu gösterir. Ancak birçok kişi bu 6 mm’yi telin kalınlığı olarak algılar ve ağ yapısını göz ardı eder. Gerçek ölçü, sadece tel çapı değil, aynı zamanda ağ aralıklarıdır.
Standart 6 mm hasır demirde, tel çapı 6 mm’dir. Ağ aralıkları ise genellikle 10 cm x 10 cm veya 15 cm x 15 cm olarak üretilir. Türkiye’de inşaat sektöründe en çok tercih edilen versiyon, 10 cm x 10 cm aralıklı olanıdır. Bu ölçüler, betonarme duvarlarda ve temel altı katmanlarında çatlak önleyici bir yapı oluşturur.
Hasır demirin boyutları, üreticiye göre küçük değişiklikler gösterebilir. Örneğin, bazı firmalar 12 cm x 12 cm aralıklı ürün de üretir, ancak bu tür ürünler genellikle hafif yapılar için (örneğin bahçe duvarları) kullanılır. İnşaat projelerinde, TS 708 ve TS EN 10080 standartlarına uygun ürünlerin tercih edilmesi gerekir. Bu standartlar, tel çapı toleransını ±0,1 mm, ağ aralığı toleransını ±1 cm olarak belirler.
6 mm Hasır Demirin Ağırlığı Ne Kadar?
Hasır demirin ağırlığı, projenizin ne kadar alana yayılacağını hesaplarken çok önemlidir. 6 mm çaplı, 10 cm x 10 cm aralıklı bir hasır demirin bir metrekare ağırlığı yaklaşık 2,95 kg’dır.
Bu hesap, şu formülle yapılır:
Ağırlık (kg/m²) = (Tel çapı² x 0,006165) / Ağ aralığı (m)
6 mm çap ve 0,1 m aralık için:
6² = 36
36 x 0,006165 = 0,22194
0,22194 / 0,1 = 2,2194 kg/m² (tel ağırlığı)
İki yönde tel olduğu için: 2,2194 x 2 = 4,4388 kg/m²
Bu hesap, sadece telin ağırlığını verir. Gerçek ağırlık, 2,95 kg/m² civarındadır çünkü telin birbirine bağlandığı noktalarda fazladan malzeme kullanılmaz ve üretimde biraz kayıp olur. Bu nedenle, üreticiler genellikle 2,95-3,1 kg/m² aralığında bir değer verir.
Bir rulo 6 mm hasır demir genellikle 2 metre genişliğinde ve 20 metre uzunluğunda gelir. Bu durumda:
2 m x 20 m = 40 m²
40 m² x 2,95 kg = 118 kg
Bir rulonun ağırlığı yaklaşık 118-120 kg’dır. Bu, taşıma ve montaj sırasında dikkat edilmesi gereken bir ağırlıktır. Bir ruloyu tek başına kaldırmak kolay değildir.
6 mm Hasır Demir Nerede Kullanılır?
6 mm hasır demir, sadece küçük projelerde değil, büyük yapıların da kritik bölümlerinde kullanılır. En yaygın kullanım alanları şunlardır:
- Temel altı betonarme katmanı: Zemin döşemesi öncesi, zemin betonunun altına serilir. Çatlakların yayılmasını engeller.
- İç duvar örme donatısı: Tuvalet, mutfak ve banyo duvarlarında, sıva altında kullanılır. Sıvanın kırılmasını önler.
- Çatı altı döşeme donatısı: Hafif çatı sistemlerinde, betonarme plaklara ek olarak serilir.
- Yol ve yaya yolu altı donatı: Yol kenarları, park yolları ve küçük altyapı projelerinde kullanılır.
- Çiftlik duvarları ve bahçe duvarları: Hafif yapılar için uygun bir seçimdir.
Bu malzemenin en büyük avantajı, betonun çekme dayanımını artırmasıdır. Beton, basınç dayanımı yüksek ancak çekme dayanımı çok zayıftır. Hasır demir, betonun çatlamasını önleyerek bu zayıflığı telafi eder.
Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
İnşaat malzemeleri arasında hasır demir, en kolay sahtekarlığa uğrayan ürünlerden biridir. Aşağıdaki noktalara dikkat etmezseniz, projenizin kalitesi ciddi şekilde etkilenebilir:
- Tel çapı kontrolü: 6 mm olduğunu iddia eden bir hasır demirin çapını bir kumpasla ölçün. Gerçek çap 5,8 mm’den düşükse, bu malzeme standart dışıdır. 5,5 mm’lik bir tel, %15 daha az dayanıma sahiptir.
- Ağ aralığı kontrolü: 10 cm aralıklı olduğunu söyleyen bir ruloda, 3-4 ağ aralığını ölçün. Ortalama 11-12 cm çıkıyorsa, bu malzeme yetersizdir.
- Çinko kaplama durumu: Hasır demirin yüzeyinde parlak, düzgün bir çinko kaplaması olmalı. Paslı, solgun veya lekeli olanlar, nemli ortamlarda hızlıca bozulur.
- Üretici etiketi: Rulo üzerinde üretici adı, standart numarası (TS 708) ve üretim tarihi olmalı. Etiket olmayan ürünler, garantisizdir.
- İkinci el veya geri dönüştürülmüş malzeme: Düşük fiyata sunulan hasır demirler, genellikle geri dönüşümlü çelikten üretilmiştir. Bu ürünlerin dayanımı %20-30 daha düşüktür.
İstanbul, İzmir ve Ankara’daki büyük inşaat malzemesi pazarlarında, 6 mm hasır demirin metrekare fiyatı 2025 itibarıyla 18-22 TL aralığında değişmektedir. Rulo fiyatı ise 118 kg ağırlık için 2.100-2.500 TL civarındadır. Fiyatlar, çinko kalitesi, üretim yöntemi ve taşıma maliyetine göre değişir.
6 mm Hasır Demir ile 8 mm Hasır Demir Arasındaki Fark
Bazı inşaatçılar, daha güçlü bir donatı için 8 mm hasır demiri kullanmayı düşünür. Ancak bu her zaman gerekli değildir. Aşağıdaki tablo, 6 mm ve 8 mm hasır demirin karşılaştırmasını gösterir:
| Özellik | 6 mm Hasır Demir | 8 mm Hasır Demir |
|---|---|---|
| Tel Çapı | 6 mm | 8 mm |
| Ağ Aralığı (Standart) | 10 cm x 10 cm | 15 cm x 15 cm |
| Metrekare Ağırlığı | 2,95 kg | 5,25 kg |
| Çekme Dayanımı | Yeterli (hafif duvarlar, temel altı) | Yüksek (kalın duvarlar, taşıyıcı yapılar) |
| Uygulama Alanı | İç duvarlar, banyo, mutfak, zemin altı | Yüksek katlı binalar, köprüler, ağır taşıyıcı duvarlar |
| Metrekare Fiyatı (2025) | 18-22 TL | 30-38 TL |
6 mm hasır demir, %90’lık inşaat uygulamalarında yeterlidir. 8 mm’ye geçmek, maliyeti %60-70 artırır ve montajı zorlaştırır. Sadece taşıyıcı duvarlar, 5 kat ve üzeri binalar veya deprem bölgesi projelerinde 8 mm tercih edilmelidir.
Hasır Demir Nasıl Döşenir?
Hasır demirin doğru döşenmesi, projenin başarısını doğrudan etkiler. Yanlış döşenirse, betonun altında boşluklar kalır ve çatlaklar oluşur.
- Temiz zemin: Beton dökümünden önce zemin temizlenmeli, çakıl ve toprak düzleştirilmeli.
- Alt destek: Hasır demir, zemine doğrudan temas etmemeli. 2-3 cm yükseklikte plastik veya beton destekler (spacers) kullanılmalı.
- Bağlantılar: Hasır demir ruloları, birbirine 15-20 cm örtüşecek şekilde yerleştirilmeli. Tel uçları, çelik tellerle bağlanmalı veya özel plastik bağlayıcılar kullanılmalı.
- Yan yana örtüşme: İki rulo yan yana gelirse, en az 10 cm örtüşme olmalı. Bu, donatıda kesinti olmamasını sağlar.
- Beton dökümü: Beton, hasır demirin tamamını kaplayacak şekilde dökülmeli. Üstten 2-3 cm beton tabakası olmalı.
Döşeme sonrası, en az 7 gün nemli tutulmalı. Bu, betonun tam olarak sertleşmesini sağlar ve hasır demirin paslanmasını önler.
Sık Sorulan Sorular
6 mm hasır demirin kullanım ömrü kaç yıldır?
Doğru döşenmiş ve kaliteli çinko kaplamalı 6 mm hasır demir, 50-70 yıl arasında kullanılabilecek dayanıma sahiptir. Paslanma riski varsa, özellikle nemli ortamlarda (banyo, zemin altı) betonun kalınlığı ve nem engellemesi kritik öneme sahiptir. Paslı bir hasır demir, 10-15 yıl içinde dayanımını kaybedebilir.
Hasır demiri kendi kendine bağlayabilir miyim?
Evet, ancak doğru yöntemle. Çelik tellerle bağlamak en güvenli yoldur. Paslanmaz çelik tel veya özel plastik bağlayıcılar kullanın. Elektrikli bağlama aletleri de var ama inşaat sahalarında genellikle elle bağlama tercih edilir. Tel uçlarını düzgün bir şekilde kıvırcık yaparak bağlamak, sallantıyı önler.
6 mm hasır demir, deprem bölgelerinde yeterli midir?
Deprem bölgelerinde, taşıyıcı duvarlar için 6 mm hasır demir yeterli değildir. Bu bölgelerde, duvar donatısı için en az 8 mm çaplı çelik çubuklar (düz demir) ve 10 mm hasır demir kullanılmalıdır. 6 mm hasır demir, sadece bölme duvarları, iç duvarlar ve zemin altı katmanlarında kullanılabilir. Yapısal elemanlarda (kolon, kiriş, temel) kullanılmamalıdır.
Hasır demirin alternatifleri nelerdir?
Alternatifler arasında fiberli beton, kompozit donatılar ve çelik tel örgüler bulunur. Ancak bu ürünlerin çoğu çok daha pahalıdır. Fiberli beton, çatlak önleyici etki sağlar ama çekme dayanımını tamamen karşılayamaz. Hasır demir, maliyet-etkinlik açısından hala en iyi çözümdür. Alternatifler, sadece özel projelerde (örneğin hastane, laboratuvar) tercih edilir.
Hasır demiri nasıl depolayabilirim?
Hasır demiri nemli yerlerde, toprakta veya açık havada bırakmayın. Ruloları, ahşap paletler üzerine yerleştirip, yağlı bezle örtün. Rulo üzerindeki etiketleri koruyun. Depolama süresi 6 ayı geçerse, yüzeyde paslanma olabilir. Eğer paslanma varsa, fırça ile temizleyin, ancak tel çapını ölçün - kayıp %5’i geçerse, kullanmayın.
Sonuç: Hangi Durumda 6 mm Hasır Demir Kullanmalısınız?
6 mm hasır demir, inşaat projelerinde küçük ama kritik bir rol oynar. Büyük yapılar için değil, ancak günlük yaşamda karşılaştığımız duvarlar, zeminler ve küçük altyapılar için en doğru ve ekonomik çözümdür. Doğru ölçü, doğru döşeme ve kaliteli üretim ile birlikte, 100 yıl dayanabilecek bir yapıya katkı sağlar.
İnşaat yaparken, sadece fiyat değil, kalite ve standartlara dikkat edin. 200 TL tasarruf etmek, 20 yıl sonra 20.000 TL’lik onarım maliyetiyle sonuçlanabilir. Hasır demir, gözle görülmeyen bir malzeme ama yapıyı kurtaran malzemedir.
