Radye temel inşaatlarda en çok kullanılan temel türü. Zeminin düzgün olmaması, sert olmayan toprak veya yüksek su seviyesi gibi durumlarda tercih edilir. Ancak birçok inşaatçı, özellikle yeni başlayanlar, radye temel için kaç ton demir gerektiğini tam olarak bilmiyor. Bu sorunun cevabı, sadece bir sayı değil, binanın boyutu, zemin şartları, kat sayısı ve tasarım detaylarına bağlı. Bu yazıda, 2025 yılı itibarıyla Türkiye’de radye temel için ne kadar demir gerektiğini, nasıl hesaplayacağını ve hangi faktörlerin maliyeti etkilediğini adım adım anlatacağım.
Radye Temel Nedir ve Neden Kullanılır?
Radye temel, binanın tüm ağırlığını zemine eşit şekilde dağıtan, tek parça bir beton plakadır. Duvar altı temellerden farklı olarak, binanın tamamını kapsar. Bu sayede zemindeki düzensizliklerden etkilenmez. Özellikle kumlu, siltli veya suya yakın arazilerde tercih edilir. Ankara’da sıkça karşılaşılan kireçli topraklarda da radye temel, çatlak ve çökme riskini azaltır.
Bu temel türü, 1-3 katlı konutlar, depolar, küçük iş yerleri ve hatta bazı ticari binalarda kullanılır. 4 kat ve üzeri binalarda ise genellikle kirişli veya kirişsiz radye temel tercih edilir. Bu durumda demir miktarı da artar.
Radye Temelde Demir Miktarı Nasıl Hesaplanır?
Demir miktarı, metrekareye düşen ton cinsinden ifade edilir. Standart bir konut radye temeli için genel bir kural: her metrekareye 80-120 kg demir yeterlidir. Bu değer, 100 kg/m² olarak kabul edilir ve çoğu inşaat şirketi bu rakamı referans alır.
Bir örnek verelim: 150 m² bir ev için radye temel yapılacaksa:
- 150 m² × 100 kg = 15.000 kg = 15 ton demir
Bu hesap, sadece temel plakasındaki alt ve üst donatıları kapsar. Kirişler, kolon altları veya köşe güçlendirmeleri ekstra demir gerektirir. Bu nedenle gerçek kullanım, bu rakamın %10-15 fazlası olabilir.
Faktörler: Demir Miktarını Etkileyen 5 Ana Neden
Her radye temel aynı değil. Demir miktarını etkileyen faktörler şunlardır:
- Binanın kat sayısı: 1 katlı evlerde 80-100 kg/m² yeterli. 2 katlıda 100-110 kg/m², 3 katlıda 110-130 kg/m² kullanılır.
- Zemin taşıma gücü: Toprak zayıf ise, plaka kalınlığı artar ve daha fazla demir gerekir. Ankara’da bazı bölgelerde zemin taşıma gücü 0,8 kg/cm²’ye kadar düşebilir. Bu durumda 130-150 kg/m² demir gidebilir.
- Plaka kalınlığı: Standart radye temel kalınlığı 20-25 cm’dir. 30 cm ve üzeri plakalar, özellikle ticari binalarda, 150 kg/m²’ye kadar demir çeker.
- Kirişli mi yoksa kirişsiz mi? Kirişsiz radye temellerde demir daha düzgün dağılır. Kirişli sistemlerde, kirişlerde ekstra donatı gerekir. Bu da toplam demir miktarını %15-20 artırır.
- Deprem yönetmeliği: 2025 itibarıyla Türkiye Deprem Yönetmeliği, özellikle 3. ve 4. deprem bölgesindeki binalarda donatı yoğunluğunu artırmayı zorunlu kıldı. Ankara’nın tüm ilçeleri 2. ve 3. deprem bölgesinde yer alır. Bu nedenle eski hesaplamalar artık yeterli değil.
Demir Çapları ve Düzenlemeleri
Radye temelde genellikle 14 mm ve 16 mm çaplı çelik çubuklar kullanılır. Alt ve üst katmanlarda 14 mm çaplı demirler, 20 cm aralıklarla yerleştirilir. Kirişlerde veya kolon altlarında 16 mm veya 18 mm kullanılır.
Donatı düzenlemesi de önemlidir. İki katmanlı sistemde (alt ve üst), çapraz demirler 90 derece birbirine dik olur. Bu, plakanın çatlamasını önler. Bazı inşaatçılar, maliyeti düşürmek için tek katmanlı sistem kullanır. Bu, uzun vadede çatlak ve çökme riskini artırır. 2025 yılında bu uygulama, yapı denetimlerinde hata olarak işaretleniyor.
2025 Radye Temel Demir Fiyatları
Demir fiyatı, piyasa koşullarına göre haftada değişebilir. Ekim 2025 itibarıyla Türkiye’de 16 mm çaplı demirin fiyatı yaklaşık 38-42 TL/kg aralığında. 14 mm çaplı demir biraz daha ucuzdur, 35-39 TL/kg civarındadır.
150 m²lik bir ev için 15 ton demir giderse:
- 15.000 kg × 38 TL = 570.000 TL
- 15.000 kg × 42 TL = 630.000 TL
Bu sadece demir maliyeti. Beton, işçilik, taşımalar ve bağlama telleri bu tutarın üzerine eklenir. Toplam temel maliyeti, demir maliyetinin %40-50 fazlası olabilir.
Yanlış Hesaplamalar ve Kaçınılması Gereken Hatalar
Çok sık karşılaşılan hatalar şunlardır:
- “Bir komşum 10 ton demir kullandı, ben de aynı olur.” Her arazi farklı. Toprak ve yapı farklıysa, demir miktarı da farklı olmalı.
- “İnşaatçı dedi ki, 6 ton yeterli.” 100 m²’lik bir evde 6 ton demir, ciddi bir hata. Bu, sadece 60 kg/m² demir demektir. Bu, deprem yönetmeliğine aykırıdır.
- “Demiri az tut, betonu kalın yaparım.” Beton, çekme dayanımı zayıftır. Demir, çekme kuvvetini karşılar. Demir azsa, beton çatlar. Bu, 1-2 yıl sonra görülebilir.
- “Sadece alt katman donatı yeterli.” Üst katman yoksa, plaka yukarı doğru kırılır. Özellikle klima boruları, su boruları veya kirişlerin altı çatlar.
Ne Zaman Mühendis Gerekir?
150 m²’den büyük binalarda, 2 katlıdan fazla konutlarda veya toprak zayıf olan yerlerde, radye temel tasarımı mühendislik onayı gerektirir. 2025 yılında yapı denetimlerinde, mühendis imzasız temel planı kabul edilmiyor. Mühendis, zemin etüdünü değerlendirir, demir çaplarını, aralıkları ve bağlama sistemini belirler.
Bazı küçük inşaatçılar, mühendislik ücretini kurtarmak için kendi başlarına hesap yapar. Bu, inşaatın 2-3 yıl sonra çökmesiyle sonuçlanabilir. 100.000 TL’lik bir temel maliyeti, 1.000.000 TL’lik bir onarım maliyetine dönüşebilir.
İnşaatçıya Ne Sormalısınız?
Radye temel için demir almadan önce şu soruları sorun:
- Plaka kalınlığı kaç cm olacak?
- Alt ve üst katmanda hangi çaplı demir kullanılıyor?
- Demir aralığı kaç cm?
- Kiriş var mı? Varsa ne boyutlarda?
- Deprem yönetmeliğine uygun mu?
- Mühendis planı var mı?
Eğer inşaatçı bu sorulara net cevap veremezse, başka biriyle görüşmenizi öneririm. Radye temel, binanın temelidir. Burada tasarruf yapmak, tüm binayı tehlikeye atar.
Ekstra Tavsiyeler
- Demiri, beton dökülmeden önce kontrol edin. Çapları ve aralıkları ölçün.
- Demirin paslı veya hasarlı olup olmadığını kontrol edin. Paslı demir, betonla iyi yapışmaz.
- Demirin üzerine beton örtüsü en az 5 cm olmalı. Aksi halde paslanma riski yüksektir.
- Demirleri toplamadan önce, inşaat sahasında bir depo hazırlayın. Nemli yerlere bırakmayın.
- 2025’te demir fiyatlarında dalgalanma olabilir. Fiyatların düşük olduğu dönemleri takip edin. Ancak kaliteyi asla ödün vermeyin.
Radye temel, inşaatın en önemli parçasıdır. Burada yapılan hata, binanın ömrünü kısaltır. Doğru hesaplama, doğru malzeme ve doğru uygulama, sadece maliyet değil, güvenliğin temelidir. 15 ton demir, 150 m²lik bir ev için normaldir. 6 ton ise tehlikelidir. Bilgi sahibi olun, güvenle inşa edin.
Radye temel için 10 ton demir yeterli mi?
10 ton demir, sadece 100 m²lik bir ev için yeterli olabilir. 150 m²lik bir evde 10 ton demir, 67 kg/m² demir demektir. Bu, Türkiye Deprem Yönetmeliği’ne aykırıdır. 2025 yılında yapı denetimlerinde bu durum hata olarak işaretlenir. Minimum 80 kg/m², önerilen 100 kg/m² demir kullanılmalıdır.
Radye temelde demir miktarı nasıl azaltılır?
Demir miktarını azaltmak için zeminin taşıma gücünü artırmak gerekir. Zemine kum döküp sıkıştırmak, beton kalınlığını artırmak veya kirişli sistem kullanmak, demir kullanımını düşürebilir. Ancak bu yöntemler, mühendislik onayı gerektirir. Demiri azaltmak için malzeme kalitesini düşürmek asla doğru değildir.
Kirişli ve kirişsiz radye temel arasındaki fark nedir?
Kirişsiz radye temel, tek parça bir plakadır ve tüm yükü düzgün dağıtır. Kirişli sistemde, plakanın altına beton kirişler eklenir. Bu kirişler, özellikle kolon altlarında daha fazla yükü taşır. Kirişli sistemde demir miktarı %15-20 daha fazladır, ancak büyük açıklıklarda daha güvenlidir. Küçük konutlarda kirişsiz, büyük ticari binalarda kirişli tercih edilir.
Demir fiyatları 2025’te nasıl değişiyor?
2025 yılında demir fiyatları, uluslararası çelik piyasası ve döviz kuruyla doğrudan bağlantılı. Ekim 2025 itibarıyla 16 mm çaplı demir 38-42 TL/kg arasında. Yıllık ortalama %10-15 dalgalanma görülüyor. Demir alımını, dövizin düşük olduğu dönemlerde yapmak maliyet avantajı sağlar. Ancak kaliteyi asla ödün vermeyin.
Radye temelde demirin üst katmanı neden gerekli?
Üst katman, plakanın yukarı doğru kırılmasını önler. Beton, basınç kuvvetine dayanır ama çekme kuvvetine karşı zayıftır. Demir, çekme kuvvetini karşılar. Üst katman yoksa, klima boruları, su boruları veya kirişlerin altındaki alanlarda çatlaklar oluşur. Bu çatlaklar zamanla su sızmasına ve paslanmaya neden olur. 2025 yılında yapı denetimleri, üst katman olmayan temelleri reddeder.
Mehmet Aca
28 Ekim 2025Bu yazı gerçekten kurtarıcı oldu. 3 yıl önce kendi evimde 6 ton demir kullandım, 2 yıl sonra plakada çatlaklar çıktı. Şimdi tamir için 15 ton daha harcadım. Kimse dinlemiyor ama bu bilgiyi paylaşan için sağol.
Demir az diye tasarruf edenler, kendi evlerinde yatan çocuklara bakıp düşünmeli. Bu işte kandırma yok, betonun kırılması senin hatan değil, inşaatçının kandırması.
Benim komşu, 10 ton demir dedi, ben 15 ton aldım. Şimdi evimde hiç çatlak yok. 2025'te yapı denetimi gelir, bu yazıdaki bilgilerle karşılaştırıyorlar. Gerçekten herkesin okuması lazım.
Deprem bölgesinde yaşıyorsan, demirin 16 mm olması gerek. 14 mm ile kandırma olmaz. Paslı demir, betonla tutuşmaz. Bunları bilmiyorsan, inşaatçıyı değiştir.
Benim inşaatçı, 'benim köyde herkes 8 ton kullanıyor' dedi. Ben de ona 'senin köydeki evler 10 yıl sonra çöktü' dedim. Şimdi o da bu yazıyı okuyor.
Yapı denetimi mühendisine sor, 'üst katman var mı?' diye. Eğer 'yok' derse, hemen çık. Çünkü o, senin evini satıyor, değil mi?
15 ton demir, 150 m² için normal. 10 ton, yalan. Bu yazıdaki hesaplar, 2025 Deprem Yönetmeliği'ne tam uygun. Artık kandırma yok. Bilgiyi paylaşan için minnettarım.
Demir fiyatlarını takip et, döviz düşerse al. Ama kaliteyi asla ödün verme. Paslı demir, 2 yıl sonra senin çatına su sızdırır. O zaman 100 bin lira harcayacaksın. Şimdi 60 bin lira harcayarak kurtul.
Benim oğlum, mühendislik okuyor. Bu yazıyı okuduktan sonra, 'baba, bu bilgileri kitaba yazmalıyız' dedi. Gerçekten, bu içerik bir ders kitabı olmalı.
Yazanın ellerinden öperim. Bu bilgiyi paylaşmak, bir inşaat mühendisini kurtarmaktır.
Herkesin bu yazıyı okumasını, paylaşmasını, inşaatçının gözlerine bakarak 'bu yazıya göre demir alıyoruz' demesini diliyorum.
2025'te inşaat yapıyorsan, bu yazı senin hayatın kurtarıcısı olabilir. Benim gibi bir hata yapma.
Demirin üst katmanı olmazsa, plaka yukarı kırılır. Bu, fizik kanunu. Kimse kandıramaz.
İnşaatçının 'kiriş yok' dediği yerde, kiriş olmayan radye temel 100 kg/m² demir ister. Benim evde 100 kg/m² var. 15 ton. Hiç sorun yok. Her şey sağlam. Bu bilgiyi paylaşan için sonsuz teşekkürler.
Serap Arar
29 Ekim 202515 ton demir? Aşkolsun, ben 8 tonla yaptım, evim hala ayakta 😎
Mehmet Keskin
29 Ekim 2025Bu yazıya bakınca kandırıldığımı anladım. 2022'de 120 m² evim için 8 ton demir aldım. İnşaatçı dedi ki 'bu yeterli'... Şimdi plakada çatlaklar var. Su sızıyor. Klima borusunun altı çatladı. Mühendis geldi, 'bu bir felaket' dedi.
100 kg/m² demir yoksa, bu bir inşaat değil, ölüm kuyruğu. 15 ton demir demek, 150 kg/m² demek. Benim evimde 100 kg/m² vardı. 12 ton. Ama ben 15 ton aldım. Şimdi hiçbir şey yok. Sadece 3 ton fazla harcadım. Ama evim 100 yıl dayanır.
Deprem yönetmeliği değişti. 2025'te bu bilgiler yasal. Yeni inşaatçılar bunu biliyor. Eski inşaatçılar kandırıyor. Ben de kandırıldım. Şimdi bu yazıyı inşaatçımın yüzüne bastırıyorum. 'Oku' dedim. Okudu. Sessiz kaldı.
Demirin üst katmanı yoksa, plaka yukarı kırılır. Bu bir felsefe değil, fizik. Paslı demir, betonla tutuşmaz. Bu da bilim. Kimse kandıramaz. 15 ton demir, 150 m² için minimum. 10 ton, kandırmacı. Benim gibi olma. Bu yazıyı oku. İnan. Hayatını kurtar.
Benim komşu, 'ben 6 ton kullandım' dedi. 2 yıl sonra evi çöktü. Şimdi kiralık evde yaşıyor. Benim evimde 15 ton var. 100 kg/m². Hiçbir sorun yok. Bu bilgiyi paylaşan için minnettarım. Gerçekten, bu bir kurtuluş.
Yapı denetimi gelir, bu yazıyı göster. Eğer inşaatçı 'yok' derse, hemen çık. Çünkü o, senin evini satıyor. Senin hayatını değil.
Demir fiyatı 40 TL/kg olsun. 15 ton = 600.000 TL. Beton + işçilik = 300.000 TL. Toplam 900.000 TL. Ama evin ömrü 100 yıl. 100 yıl, 1200 ay. Her ay 750 TL. Bu, kira mı? Hayır, güven. Bu güveni 600.000 TL'ye satın alıyorsun. Bu, ucuz. 6 ton demirle 100.000 TL tasarruf etmek, 1.000.000 TL'lik onarım yapmak demek. Bu hesap yapmak gerekir. Ben yaptım. Şimdi huzurum var.
İnşaatçıya sor: 'üst katman var mı?' Eğer 'yok' derse, hemen git. Çünkü o, senin evini satıyor. Senin hayatını değil.
Benim oğlum, mühendislik okuyor. Bu yazıyı okuduktan sonra, 'baba, bu bilgileri kitaba yazmalıyız' dedi. Gerçekten, bu içerik bir ders kitabı olmalı.
Herkesin bu yazıyı okumasını, paylaşmasını, inşaatçının gözlerine bakarak 'bu yazıya göre demir alıyoruz' demesini diliyorum.
2025'te inşaat yapıyorsan, bu yazı senin hayatın kurtarıcısı olabilir. Benim gibi bir hata yapma.
Fulya Kurtulus
30 Ekim 2025Yazıyı dikkatle okudum. Gerçekten detaylı ve bilgilendirici. Ancak bir düzeltme: 14 mm çaplı demirin 20 cm aralıklarla kullanılması, 2025 Deprem Yönetmeliği’ne tam uygun değil. 3. deprem bölgesinde en az 16 mm çap ve 15 cm aralık zorunlu. Bu detayı atlamışsınız.
Üst katman donatısının olmaması, sadece çatlakla değil, paslanma riskiyle de sonuçlanır. Beton örtüsü 5 cm olmalı, değil 3 cm. Bu da çok önemli.
Demir fiyatlarında 38-42 TL/kg aralığı doğru, ama 16 mm için 40 TL/kg ortalama. 35 TL/kg demir, genellikle eski stok veya paslı malzeme. Kalite kontrol şart. Bu noktayı vurgulamak gerekir.
Yazıyı okuyanlar, inşaatçının verdiği planı mühendise göstermeli. Mühendis, sadece imza atmakla kalmaz, zemin etüdünü de yorumlar. Bu yazı, bu süreci anlamak için mükemmel bir başlangıç. Tebrikler.